อ่างพวง

ที่มาการต่อยอดโครงการ :

พระราชดำริเมื่อ

เมื่อวันที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๓๒ ณ พระราชวังไกลกังวล หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชได้พระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับการจัดหาน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกในเขต อ.หัวหิน ซึ่งในปัจจุบันราษฎรต้องประสบกับปัญหาความแห้งแล้ง และขาดแคลนน้ำอยู่โดยทั่วไป อ่างเก็บน้ำจำนวนมากที่สร้างไว้มีขนาดเล็กสำหรับอ่างเก็บน้ำที่มีขนาดความจุพอสมควรก็มีเพียงอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปดและอ่างเก็บน้ำบ้านทุ่งขามเท่านั้น จึงเห็นสมควรก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดความจุมาก ๆ ตามท้องที่ต่าง ๆ ที่เหมาะสมอาทิ ในเขตตำบลหนองพลับ ซึ่งมีโครงการพัฒนาที่ดินหนองพลับอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่ขาดแคลนน้ำมากในเวลาฝนแล้งและต่อมาในวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๓๕ พระองค์ได้มีพระราชดำริเพิ่มเติมให้กรมชลประทานจัดหาน้ำจากอ่างเก็บน้ำที่มีศักยภาพดีกว่ามาช่วยเหลืออ่างเก็บน้ำห้วยตะแปดต่อไป

เมื่อวันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๓๕ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชเสด็จพระราชดำเนินไปทรงปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ ณ พื้นที่ส่งน้ำหมู่บ้านชาวไทยมุสลิมด้านท้ายอ่างเก็บน้ำห้วยทรายได้พระราชทาน พระราชดำริ ดังนี้

๑.สมควรพิจารณาความเหมาะสม ในการผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ผ่านสันทำนบของอ่างพักน้ำเขากระปุก ลงอ่างเก็บน้ำห้วยทราย ซึ่งปัจจุบัน มีสภาพขาดแคลนน้ำมากเพื่อให้สามารถส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกของอ่างเก็บน้ำห้วยทราย และบริเวณใกล้เคียงได้ตามวัตถุประสงค์โครงการ

๒.ควรพิจารณาวางโครงการ และก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ในลำน้ำสาขาของลุ่มน้ำห้วยตะแปดเพื่อเป็นแหล่งเก็บกักน้ำเสริมให้อ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด

๓.ควรเร่งพิจารณาวางโครงการและก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยไม้ตาย ส่วนพื้นที่ตอนบนของอ่างฯ ควรพิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กกระจายในบริเวณต่าง ๆ ตามความเหมาะสม

เมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๓๕ ณ พระราชวังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการและก่อสร้างระบบผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำ หรือแหล่งน้ำที่มีศักยภาพที่ดี และมีความเหมาะสม ไปลงอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ซึ่งมีน้ำไหลลงอ่างเก็บน้ำในแต่ละปีน้อย ไม่เพียงพอต่อความต้องการใช้ทำการเกษตรและอุปโภค – บริโภค ของราษฎรในบริเวณโครงการฯ

เมื่อวันที่ ๖ สิงหาคม ๒๕๓๙ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชพระราชดำเนินทอดพระเนตรศูนย์ฯ ได้พระราชทานพระราชดำริกับนายสุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการ กปร. นายรุ่งเรือง จุลชาต อธิบดีกรมชลประทาน และนายสุพจน์ รุจิรกุล ผู้อำนวยการสำนักงานกิจกรรมพิเศษ ให้เร่งรัดก่อสร้างโครงการระบบท่อผันน้ำอ่างเก็บน้ำบ้านทุ่งขาม – อ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด

สถานที่ตั้ง

โครงการเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ (อ่างพวง) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่ทำการหัวงาน อยู่ที่อ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ตั้งอยู่ที่ประมาณพิกัด ๔๗ PNQ ๙๗๐-๐๖๗ ตามแผนที่มาตราส่วน ๑:๕๐,๐๐๐ ระวาง ๔๙๓๔ II ลำดับชุด L-๗๐๑๘ บริเวณพื้นที่ตำบลสามพระยา อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี

วัตถุประสงค์ของโครงการ

๑.เพื่อเก็บกักน้ำไว้ในลำน้ำ และทดน้ำให้มีระดับสูงขึ้นจนสามารถส่งน้ำเข้าท่อส่งน้ำไปยังพื้นที่ที่ได้รับประโยชน์เพื่อการอุปโภค – บริโภคและการเกษตรกรรมในช่วงฤดูแล้งของราษฎร หมู่ที่ ๗, ๙ และ ๑๐ ตำบลบ้านนา และในบริเวณใกล้เคียง เพื่อผันน้ำจากอ่างฯที่มีศักยภาพดีกว่า มาช่วยเหลืออ่างฯ ที่มีศักยภาพน้อยกว่า

๒.การกระจายน้ำเข้าสู่ระบบทำให้สามารถช่วยเหลือพื้นที่การเกษตรและการอุปโภค บริโภคของเกษตรกรได้เป็นวงกว้างและทั่วถึง

๓.เป็นการใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพเพราะปริมาณน้ำที่ผันเข้าสู่ระบบ ส่วนใหญ่จะผันน้ำปริมาณส่วนเกินของอ่างฯ ตัวแม่ ซึ่งจะต้องล้นอ่างฯ ทิ้งลงสู่ลำห้วยออกสู่ทะเลเป็นประจำ (ในปีฝนปกติ )

๔.เพื่อนำน้ำมาช่วยเหลือกิจกรรมการศึกษาวิจัยของหน่วยงานต่าง ๆ ภายในศูนย์ห้วยทรายฯ รวมทั้งการเพาะปลูกและการอุปโภค - บริโภคของราษฎร ในเขตโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริต่าง ๆ ในเขตจังหวัดเพชรบุรี

การดำเนินงานสนองพระราชดำริ

ในปี พ.ศ.๒๕๓๖ โครงการชลประทานเพชรบุรี ได้รับอนุมัติจากกรมชลประทาน ให้ก่อสร้างระบบท่อผันน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด – อ่างเก็บน้ำห้วยทราย เป็นท่อซีเมนต์ใยหิน ( ท่อ Asbestos Cement ) ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๖๐๐ มิลลิเมตร ความยาว ๗.๒๐๐๐ กิโลเมตร พร้อมอาคารประกอบ โดยรับน้ำจากคลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวาของอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ที่ กม. ๒+๔๔๐ บริเวณใกล้สันทำนบอ่างพักน้ำเขากระปุก สามารถผันน้ำเมื่ออ่างเก็บน้ำห้วยทรายขาดแคลนน้ำได้วินาทีละ ๑๖๐ ลิตร ประโยชน์ที่ได้จากการก่อสร้างระบบผันน้ำดังกล่าว ช่วยให้ราษฎรหมู่บ้านชาวไทยมุสลิมและบริเวณใกล้เคียงมีน้ำใช้ทำการเกษตร เนื้อที่ประมาณ ๑,๒๐๐ ไร่ รวมทั้งมีน้ำใช้เพื่อการอุปโภค บริโภค ได้ตลอดปีการก่อสร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๖

ในปี พ.ศ.๒๕๔๐ กรมชลประทาน ได้อนุมัติให้โครงการชลประทานเพชรบุรีดำเนินการก่อสร้างระบบผันน้ำอ่างเก็บน้ำบ้านทุ่งขาม – อ่างเก็บน้ำห้วยตะแปดพร้อมอาคารประกอบ โดยจะวางระบบท่อผันน้ำเชื่อมต่อจากท่อส่งน้ำท้ายอ่างเก็บน้ำบ้านทุ่งขาม เลียบตามคลองส่งน้ำ และถนนบ้านทุ่งขาม – บ้านทุ่งหลวง ผ่าน สนามกอล์ฟเลควิวลงอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ความยาว ๑๘.๖๒๒ กิโลเมตร แยกเป็นท่อ AC ยาว ๑๒.๐๐ กิโลเมตร และท่อ HDPE ( High Density Poly Ethylene) ยาว ๖.๒๒๐ กิโลเมตร ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางท่อผันน้ำ ๕๐๐ มิลลิเมตร สามารถผันน้ำได้วินาทีละ ๒๐๐ ลิตร หรือประมาณวันละ ๑๗,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร ซึ่งจะช่วยบรรเทาปัญหาการขาดแคลนน้ำในพื้นที่ศูนย์ฯ ประมาณ ๘,๘๗๐ ไร่ และสามารถช่วยให้ราษฎรหมู่บ้านต่าง ๆ ที่แนวท่อผันน้ำผ่านในเขตตำบลไร่ใหม่พัฒนา ตำบลห้วยทรายเหนือ และตำบลสามพระยา ประมาณ ๑๕๐ ครัวเรือน มีน้ำใช้อุปโภค – บริโภคตลอดปี และมีน้ำใช้ทำการเกษตรเนื้อที่ประมาณ ๒,๐๐๐ ไร่ เนื่องจากศักยภาพของอ่างเก็บน้ำทุ่งขามยังสามารถนำน้ำไปช่วยเหลืออ่างเก็บน้ำห้วยทราย – หุบกะพง (ศูนย์ฯ หุบกะพง) ได้จึงได้ดำเนินการวางท่อ HDPE ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๕๐๐ มิลลิเมตร ต่อจากจุดจ่ายน้ำลงอ่างเก็บน้ำห้วยตะแปด ไปยังอ่างเก็บน้ำห้วยทราย – หุบกะพง เป็นระยะทางประมาณ ๖.๐๐ กม. ทำให้สามารถช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกของอ่างเก็บน้ำห้วยทราย – หุบกะพง ได้ ๑,๒๐๐ ไร่ ๗๖ ครัวเรือน

ในปี พ.ศ. ๒๕๔๓ – พ.ศ. ๒๕๔๖ กรมชลประทานได้อนุมัติให้โครงการก่อสร้าง ๑ สำนักชลประทานที่ ๑๔ ดำเนินการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยไทรงาม ขึ้นที่หมู่บ้านวลัย ต.หนองพลับ อ.หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์ ที่พิกัด ๔๗ PNP ๗๖๔ – ๙๐๙ ระวาง ๔๙๓๔III เพื่อช่วยเหลือพื้นที่ประมาณ ๙,๐๐๐ ไร่ ในเขต ๖ หมู่บ้าน ๒ ตำบล คือหมู่ที่ ๑,๒,๓,๔ และ ๕ ต.หนองพลับ และหมู่ที่ ๔,๕ ต.หินเหล็กไฟ โดยก่อสร้างอ่างเก็บน้ำชลประทานขนาดกลางที่ระดับ + ๑๓๖.๕๐ ม. รทก. โดยมี สันเขื่อนกว้าง ๘.๐๐ ม. สูง ๑๘.๐๐ ม. ยาว ๘๑๐ ม. สามารถเก็บกักน้ำได้ ๙.๕ ล้าน ม.๓ ที่ระดับ + ๑๓๓.๕๐๐ ม. (รทก.) มีพื้นที่รับน้ำฝน ๘๘.๓๐ กม.๒ พื้นที่ถูกน้ำท่วม ๑,๒๒๕ ไร่ และมีปริมาณน้ำไหลลงอ่างต่อปี ๑๖.๗ ล้าน ม.๓ การก่อสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๕๔๖

การดำเนินการก่อสร้างระบบท่อผันน้ำ

๑.โครงการระบบท่อผันน้ำอ่างฯ ห้วยตะแปด – อ่างฯ ห้วยทราย (ศูนย์ฯ ห้วยทราย) ก่อสร้างแล้วเสร็จ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๖

๒. โครงการระบบท่อผันน้ำอ่างฯ ทุ่งขาม – อ่างฯ ห้วยตะแปด – อ่างฯ ห้วยทราย (หุบกะพง) ก่อสร้างแล้วเสร็จ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๐

๓. โครงการระบบท่อผันน้ำอ่างฯ ห้วยไทรงาม – อ่างฯ ทุ่งขาม

๓.๑ ก่อสร้างอ่างฯ ห้วยไทรงาม แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖

๓.๒ ก่อสร้างระบบท่อผันน้ำอ่างฯ ไทรงาม – อ่างฯ ทุ่งขาม ก่อแล้วเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๙

การบริหารจัดการน้ำชลประทานในโครงการเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ ฯ

การบริหารจัดการน้ำในระบบท่อผันน้ำในเขต จังหวัดเพชรบุรี ที่กรมชลประทานได้ทำการก่อสร้างไว้เสร็จเรียบร้อยแล้วนั้น มีรายละเอียดดังนี้

๑. วัตถุประสงค์

๑.๑ เพื่อผันปริมาณน้ำจากอ่างฯ ที่มีปริมาณน้ำมากมาสู่อ่างฯ ที่มีปริมาณน้ำน้อยกว่า

๑.๒ เพื่อผันน้ำปริมาณส่วนเกินที่จะไหลล้นอ่างฯ ทุ่งขาม ซึ่งเป็นแหล่งต้นทุนของน้ำในระบบท่อผันน้ำกระจายไปสู่อ่างฯ บริวารต่าง ๆ เพื่อใช้ประโยชน์จากปริมาณน้ำส่วนเกินนี้ต่อไป

๑.๓ เพื่อช่วยเหลือกิจกรรมการศึกษาวิจัยของหน่วยงานราชการต่างๆ ภายในบริเวณศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทราย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ และโครงการตามพระราชประสงค์อื่น ๆ ในเขตจังหวัดเพชรบุรี ซึ่งมีสภาพค่อนข้างแห้งแล้ง เกิดการขาดแคลนน้ำในฤดูแล้งเป็นประจำ

๑.๔ เพื่อช่วยเหลือการเพาะปลูกและการอุปโภค - บริโภค ของเกษตรกรในพื้นที่ ซึ่งระบบท่อผันน้ำวางผ่าน ให้ได้มีน้ำใช้ในกิจการต่าง ๆ ตลอดปี (ขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำที่เหลือจากอ่างฯไทรงามและอ่างฯทุ่งขามด้วย)

๒. การบริหารจัดการ

๒.๑ ตั้งคณะกรรมการบริหารจัดการโครงการเครือข่ายอ่างเก็บน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในส่วนของกรมชลประทาน โดยมีการตั้งคณะทำงานระหว่างโครงการชลประทานเพชรบุรี โครงการชลประทานประจวบและสำนักชลประทานที่ ๑๔ โดยให้ผู้เกี่ยวข้องเป็นคณะทำงาน และมีผู้อำนวยการส่วนจัดสรรน้ำและบำรุงรักษา สำนักชลประทานที่๑๔ เป็นประธาน

๒.๒ ตั้งคณะกรรมการจัดการน้ำโครงการเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในส่วนของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของทั้งสองจังหวัด โดยใช้หลายหน่วยราชการมาบูรณาการร่วมกัน

๒.๓ ฟื้นฟูกลุ่มผู้ใช้น้ำที่มีอยู่แล้ว ให้มีความเข้มแข็ง เพื่อช่วยในการจัดสรรน้ำอย่างเกิดประโยชน์สูงสุด ขณะเดียวกันก็ต้องช่วยกันดูแลบำรุงรักษาอาคารชลประทาน คลองส่งน้ำต่างๆ และได้รับความร่วมมือจาก สกว.( กองทุนสนับสนุนการวิจัยเพื่อท้องถิ่น ) เพื่อทำวิจัยท้องถิ่นพร้อมสนับสนุนในด้านงบประมาณในการวิจัย

๒.๔ ดำเนินการสำรวจข้อมูลให้เป็นปัจจุบัน โดยใช้แบบฟอร์มที่เป็นแนวทางเดียวกัน

๒.๕ ใช้ระบบคอมพิวเตอร์ โดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์มาช่วยดำเนินการในการเก็บข้อมูล ในช่วงแรก และจะดำเนินการพํฒนาโปรแกรมเพื่อช่วยประเมินผลและช่วยในการตัดสินใจบริหารจัดการน้ำในโครงการ

๒.๖ ดำเนินการจัดทำแผนการพัฒนาเพื่อเพิ่มศักยภาพ ของโครงการเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ

การบริหารจัดการน้ำและการพัฒนาแหล่งน้ำด้วยระบบเครือข่ายอ่างเก็บน้ำตามแนวพระราชดำริ (อ่างพวง)

ระบบเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ สามารถผันน้ำจากอ่างฯมีปริมาณน้ำมากมาช่วยเหลืออ่างฯ ที่มีปริมาณน้ำน้อยกว่า ระบบเครือข่ายอ่างเก็บน้ำเป็นการใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพโดยผันน้ำปริมาณส่วนเกินของอ่างฯ ตัวแม่ ซึ่งจะต้องล้นอ่างฯ ทิ้งลงสู่ลำห้วยออกสู่ทะเลเป็นประจำเข้าสู่ระบบทำให้สามารถช่วยเหลือพื้นที่การเกษตรและการอุปโภค บริโภคของเกษตรกรได้เป็นวงกว้างและทั่วถึง รวมถึงการฟื้นฟูสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ