โครงการ สระเก็บน้ำพระราม ๙ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ตำบล คลองห้า อำเภอ คลองหลวง จังหวัด ปทุมธานี

ที่มาของการต่อยอดโครงการ :

เดิมที่ดินบริเวณ โครงการสระเก็บน้ำพระราม ๙ เป็นพื้นที่สงวนไว้ใช้ในราชการของกรมประชาสงเคราะห์ กรมแรงงาน และกรมการศึกษานอกโรงเรียน มีสภาพเป็นที่ลุ่มและใช้ทำนา ในช่วงฤดูแล้งพื้นที่บริเวณดังกล่าวขาดแคลนน้ำ สำหรับการเกษตรและการอุปโภคบริโภค ที่ดินมีสภาพค่อนข้างรกร้าง มีต้นหญ้าและวัชพืชขึ้นอยู่เต็ม พื้นที่เป็นบริเวณกว้างและมีบ้านเรือนราษฎรปลูกอาศัยอยู่ตามแนวริมคลองด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของพื้นที่

เมื่อวันที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๒๓ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรีในสมัยนั้นนำเจ้าหน้าที่ จากส่วนราชการต่าง ๆ เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เพื่อน้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายที่ดินของส่วนราชการที่จับจองไว้และยังมิได้ทำประโยชน์ในเขต อำเภอคลองหลวง และอำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี จำนวน ๓,๐๓๒ ไร่ เพื่อใช้เป็นสถานที่ก่อสร้างแหล่งเก็บน้ำอเนกประสงค์ขนาดใหญ่ตามพระราชดำริ

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชได้พระราชทานพระราชดำริให้สำนักงานเลขานุการคณะกรรมการประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) และกรมชลประทาน ร่วมกับส่วนราชการที่เกี่ยวข้องดำเนินการก่อสร้างแหล่งน้ำเก็บน้ำเอนกประสงค์ ในเขตที่ดินดังกล่าวด้วยวิธีการที่เหมาะสม เพราะเมื่อแหล่งเก็บน้ำแห่งนี้ดำเนินการเสร็จแล้วจะเกิดประโยชน์อย่างยิ่งต่อประชาชนบางส่วนในเขตจังหวัดปทุมธานี ปริมณฑลและกรุงเทพมหานคร และที่สำคัญจะเป็นแหล่งเก็บน้ำต้นทุนขนาดใหญ่ เพื่อส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่ ทำนาปรังและกิจกรรมการเกษตรบริเวณดังกล่าวในช่วงฤดูแล้ง นำน้ำที่เหลือจากกิจกรรมด้านการเกษตร ไปบรรเทาน้ำเน่าเสียตามคลองและชุมชนบางแห่ง ในเขตปริมณฑลและกรุงเทพมหานคร นอกจากนั้นในช่วงฤดูน้ำหลากยังสามารถเก็บกักน้ำส่วนหนึ่ง เพื่อช่วยบรรเทาปัญหาอุทกภัยในเขตพื้นที่ตอนล่างได้อีกด้วย

ต่อมา เมื่อวันที่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๓๒ คณะรัฐมนตรี และกระทรวงการคลังได้น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายที่ดินดังกล่าวในนามมูลนิธิชัยพัฒนา สำหรับดำเนินโครงการสระเก็บน้ำพระราม ๙ ซึ่งเริ่มทำการก่อสร้างในปี ๒๕๓๔ และแล้วเสร็จเก็บกักน้ำตั้งแต่ปี ๒๕๓๘ ต่อมาได้มีการก่อสร้างเพิ่มเติมเพื่อพัฒนาและปรับปรุงพื้นที่บริเวณโดยรอบสระเก็บน้ำพระราม ๙ อีกด้วย

หลังจากทำการก่อสร้างโครงการสระเก็บน้ำพระราม ๙ ที่ประกอบด้วยสระเก็บน้ำขนาดใหญ่ จำนวน ๒ แห่ง แล้วยังได้ดำเนินการปรับสภาพพื้นที่ ก่อสร้างถนนผิวจราจรลูกรังบริเวณโครงการ สะพาน รั้วเหล็กและทางเข้าออกก่อสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่งบริเวณที่ทำการโครงการงานหินเรียงป้องกันตลิ่งและติดตั้งระบบไฟฟ้า รวมทั้งปลูกต้นไม้ในบริเวณพื้นที่โครงการ

ผลการดำเนินงาน :

๑. ได้ดำเนินการปรับปรุงระบบสูบน้ำ และจัดการวางแผนการบริหารจัดการน้ำ (แก้มลิง) เพื่อรองรับและกักเก็บน้ำจากที่ต่างๆ

๒. เป็นสถานที่สำหรับซ่อมแซมและจัดเก็บกังหันน้ำชัยพัฒนา ที่จัดสร้างเสร็จเรียบร้อยแล้วจากกองโรงงานกรมชลประทาน สำหรับนำไปติดตั้งยังสถานที่ต่างๆ

๓. เป็นสถานที่เก็บอุปกรณ์ต่างๆ ของสำนักงานมูลนิธิชัยพัฒนา

๔. ดำเนินกิจกรรมโครงการปลูกต้นไม้ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ประกอบด้วย มูลนิธิสแตนเลย์ประเทศไทย สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จังหวัดปทุมธานี ร่วมกับอำเภอคลองหลวง และหน่วยงานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

๕. ซ่อมแซมรั้ว ถนน และสิ่งปลูกสร้างภายในโครงการ

การดำเนินงานในระยะต่อไป :

๑. ดำเนินการจัดสร้างถนนรอบโครงการ

๒. ดำเนินการจัดซ่อมแซมทาสีรั้วรอบโครงการ

๓. จะดำเนินโครงการเป็นศูนย์เพาะพันธุ์กล้าไม้ให้กับหน่วยงานที่สนใจ

๔. ดำเนินโครงการจัดทำโรงเพาะเห็ด และการปลูกผักไฮโดรโพนิค

๕. ดำเนินการด้านสาธารณประโยชน์ให้แก่ชุมชน และหน่วยงาน

๖. ดำเนินการบริหารจัดการน้ำตามความเหมาะสม

ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาด้านแหล่งน้ำ