โครงการ ศูนย์รวมน้ำนมภูพานฯ สถานีบำรุงพันธุ์สัตว์สกลนคร
ตำบล พังขว้าง อำเภอ เมืองสกลนคร จังหวัด สกลนคร
ที่มาของการต่อยอดโครงการ :
เมื่อวันที่ ๑๔ พฤศจิกายน ๒๕๒๘ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรดำเนินงานของสถานีบำรุงพันธุ์สัตว์สกลนคร และได้พระราชทานพระราชดำริสรุปได้ว่า “ให้สถานีบำรุงพันธุ์สัตว์สกลนครร่วมกับปศุสัตว์จังหวัดสกลนคร และจังหวัดสกลนคร พิจารณาจัดทำ “โครงการนมพาสเจอร์ไรส์” ในลักษณะเป็น Pilot Project และให้เริ่มดำเนินการโดยใช้เครื่องมือขนาดเล็กไปก่อน เพื่อใช้เป็นการทดสอบและวิจัยการแปรสภาพนมสด ตลอดจนการตรวจสอบคุณภาพน้ำนม ซึ่งหากการทดสอบดังกล่าวได้ผลดีและได้รับความสนใจจากผู้บริโภค รวมทั้งราษฏรในพื้นที่ให้การสนับสนุนมากขึ้น ก็อาจจะขยายและปรับปรุงการดำเนินงานในรูปแบบระบบสหกรณ์ในโอกาสต่อไป และถ้าหากมีปริมาณนมสดเหลือมากพอก็อาจแปรสภาพเป็นนมผงได้
หลังจากที่ได้รับพระราชดำริ แล้ว กรมปศุสัตว์และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ร่วมกันพิจารณาจัดทำโครงการศูนย์รวมน้ำนมภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้นที่บริเวณสถานีบำรุงพันธุ์สัตว์สกลนคร อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร โดยคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) ได้ให้การสนับสนุนงบประมาณในระยะแรก จำนวน ๒๕๐,๐๐๐ บาท ต่อมาในปี ๒๕๓๐ บริษัท เอสโซ่สแตนดาร์ด ประเทศไทย จำกัด ได้ให้การสนับสนุนงบประมาณจำนวน ๒,๕๕๖,๖๑๓ บาท เพื่อจัดหาอุปกรณ์ฆ่าเชื้ออุปกรณ์บรรจุน้ำนมขนาดประมาณ ๒,๐๐๐ ลิตรต่อวัน รวมทั้งดำเนินการก่อสร้างอาคารโรงงานใหม่อีก ๑ หลัง เพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบ และพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก
เมื่อวันที่ ๑๙ พฤศจิกายน ๒๕๓๒ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรการดำเนินงานของศูนย์รวมน้ำนมภูพาน ตำบลพังขว้าง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ได้พระราชทานพระราชดำริ สรุปได้ดังนี้ “ในการดำเนินการจัดตั้งศูนย์รวมน้ำนมภูพานฯ นี้ เพื่อส่งเสริมการเลี้ยงโคนมให้แก่เกษตรกรและนำน้ำนมดิบมาทำเป็นนมสดพาสเจอร์ไรซ์ โดยดำเนินการเป็นขนาดเล็กเพื่อเป็นการสาธิตและเป็นตัวอย่างให้แก่ราษฎรก่อน”
ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๓๓ : นับตั้งแต่ได้มีการจัดตั้งโครงการศูนย์รวมน้ำนมภูพาน อันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้น เมื่อปี ๒๕๒๙ ก็ได้มีการจัดตั้งสมาชิกกลุ่มผู้เลี้ยงโคนมขึ้นในจังหวัดสกลนคร ดำเนินงานต่อเนื่องมาจนกระทั่งกลุ่มผู้เลี้ยงโคนม ได้ขอจดทะเบียนเป็นสหกรณ์ เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน ๒๕๓๒ โดยมีชื่อว่า “สหกรณ์โคนมสกลนครจำกัด” เริ่มดำเนินกิจการเมื่อวันที่ ๑๑ กรกฎาคม ๒๕๓๒ มีสมาชิกจัดตั้ง จำนวน ๑๑๕ ราย และมีสมาชิกเพิ่มเติม จนปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด ๑๗๑ ราย แบ่งออกเป็น ๗ กลุ่ม มีจำนวนโคนมทั้งหมด ๔๗๓ ตัว และมีโคนมที่สามารถรีดนมได้จำนวน ๑๖๙ ตัว
ประโยชน์ของโครงการ :
๑) ดำเนินการทดสอบและวิจัยการแปรสภาพนมสด ตลอดจนการตรวจสอบคุณภาพน้ำนม
๒) ส่งเสริมและสนับสนุนเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมรายย่อย มีรายไดเพิ่มมากขึ้น
๓) ส่งเสริมให้ราษฎรบริโภคน้ำนมที่สะอาด บริสุทธิ์ และได้มาตรฐานเพื่อเพิ่มสุขภาพพลานามัยให้มีความแข็งแรงสมบูรณ์
๔) สนับสนุนการมีส่วนร่วมของราษฎรในการดำเนินงานตามโครงการฯ ให้ราษฎรมีความรู้ ความเข้าใจต่อการดำเนินงาน ในลักษณะการรวมกลุ่มเพื่อพัฒนาไปสู่การดำเนินงานตามระบบสหกรณ์ในโอกาสต่อไป
ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๓๔ : กิจกรรมขยายการผลิตโรงนมเพื่อรองรับน้ำนมดิบให้ได้วันละ ๒ ตัน กิจกรรมตรวจสอบและควบคุมคุณภาพน้ำนมเพื่อรองรับน้ำนมดิบวันละ ๒ ตัน
ประโยชน์ของโครงการ :
๑) ช่วยให้เกษตรกรของอำเภอเมือง อำเภอพรรณนานิคม จังหวัดสกลนคร จำนวนประมาณ ๒๐๐ คน ที่เป็นสมาชิกการเลี้ยงโคนมของศูนย์รวมน้ำนมภูพานได้มีอาชีพและรายได้เพิ่มมากขึ้น
๒) ส่งเสริมให้ประชาชนในเขตจังหวัดสกลนคร และจังหวัดใกล้เคียงได้บริโภคน้ำนมสด สะอาดบริสุทธิ์ และได้มาตรฐานเป็นประจำทุกวัน วันละไม่ต่ำกว่า ๒ ตัน
ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๓๕ :
๑. กิจกรรมขยายการผลิตโรงนม เพื่อรองรับน้ำนมดิบให้ได้วันละ ๒ ตัน/วัน โดยการติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ขนาด ๑,๐๐๐ กิโลวัตต์ แบบอัตโนมัติ
๒. กิจกรรมตรวจสอบและควบคุม คุณภาพน้ำนมเป็นค่าจ้างชั่วคราว ค่าตอบแทน และค่าวัสดุวิทยาศาสตร์
ประโยชน์ของโครงการ : ช่วยให้เกษตรกรในเขต ๗ หมู่บ้านของอำเภอเมือง อำเภอพรรณนานิคม จำนวน ๒๐๐ ราย ที่เป็นสมาชิกการเลี้ยงโคนมของศูนย์รวมน้ำนมภูพานได้มีอาชีพและรายได้เพิ่มมากขึ้น และช่วยส่งเสริมให้ประชากรในเขตจังหวัดสกลนคร และจังหวัดใกล้เคียงได้บริโภคน้ำนมสด สะอาด บริสุทธิ์และได้มาตรฐานเป็นประจำทุกวัน
ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๓๖ : มีสมาชิก
๑. สมาชิกผู้เลี้ยงโคนม ๙ กลุ่ม จำนวน ๑๗๑ ราย มีโคนมทั้งหมด ๙๑๒ ตัว รีดน้ำได้ ๒๕๖ ตัว โคฟักรีดนม ๑๙๕ ตัว และโคขนาดต่างๆ อีก ๔๖๑ ตัว
๒. การรับซื้อน้ำนมดิบ รับซื้อน้ำนมดิบจากเกษตรกร เฉลี่ยวันละ ๒,๒๓๕ กิโลกรัม ในราคากิโลกรัมละ ๗ บาท ทำให้สมาชิกสามารถนำเงินจำนวนนี้ไปใช้สอยในชีวิตประจำวันได้
๓. การผลิตนมพาสเจอร์ไรซ์ ศูนย์รวมน้ำนมภูพานฯ สามารถได้วันละประมาณ ๑๐,๐๐๐ ถุง และสามารถจำหน่ายได้หมด รวมทั้งสามารถนำนมไปให้เด็กได้รับประทานอย่างต่อเนื่อง
๔. รายรับ-รายจ่าย จากบัญชีแสดงยอดเงินหมุนเวียนประจำเดือนตุลาคม ๒๕๓๕ จนถึงเดือนกันยายน ๒๕๓๖ ศูนย์ฯ มียอดเงินสะสมแล้วประมาณ ๑ ล้านบาท ซึ่งแสดงให้เห็นว่าฐานะการเงินในปัจจุบันค่อนข้างจะมั่งคง
ประโยชน์ของโครงการ : บำรุงพันธุ์สัตว์และเป็นแหล่งส่งเสริมอาชีพในการเลี้ยงสัตว์ให้แก่ราษฎร
ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาด้านการส่งเสริมอาชีพ
