โครงการ ฟื้นฟูสภาพธรรมชาติห้วยน้ำหยาด

ตำบล ค้อเขียว อำเภอ วาริชภูมิ จังหวัด สกลนคร

ที่มาของการต่อยอดโครงการ :

เมื่อวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๓๕ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมราษฎรและสมาชิกสหกรณ์โคนมวาริชภูมิ และทอดพระเนตรสภาพลำห้วยน้ำหยาด ซึ่งทางกรมชลประทานได้วางแผนก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กเพื่อช่วยเหลือราษฎรบ้านโคกตาดทองและบ้านป่าโจด ต่อมาเมื่อวันที่ ๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๒ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมกิจการของศูนย์รวมนมสถานีวิจัยทดสอบพันธุ์สัตว์สกลนคร ในโอกาสนี้ มีพระราชดำริให้พิจารณาหาวิธีการจัดการน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยน้ำหยาด และทำให้มีรูปแบบที่เหมาะสม

เมื่อวันที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๔๓ มีพระราชดำริเพิ่มเติมให้พิจารณาจัดการรักษาสภาพป่าต้นน้ำเหนืออ่างเก็บน้ำห้วยน้ำหยาด เพื่อป้องกันการชะล้างหน้าดินจากภูเขาลงอ่างเก็บน้ำ ซึ่งจะทำให้อ่างเก็บน้ำตื้นเขิน และระบบกระจายน้ำบริเวณท้ายอ่างได้รับความเสียหาย รวมทั้งทรงเห็นประโยชน์ของการขุดบ่อน้ำขนาดเล็กของ กรมส่งเสริมสหกรณ์ ที่จะให้แก่ราษฎรซึ่งอาศัยอยู่นอกเขตระบบส่งน้ำให้สามารถประกอบการเกษตรได้มากขึ้น ตลอดจนพัฒนาฟื้นฟูลำห้วยธรรมชาติเดิม เพื่อให้ราษฎรมีน้ำใช้ในฤดูแล้ง

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๔๓  :

- กรมป่าไม้ ก่อสร้างฝายกั้นน้ำขนาดเล็ก ๔๔ แห่ง ปลูกต้นไม้ข้างร่องน้ำป้องกันการบุกรุกป่า ป้องกันไฟป่า โดยทำแนวกันไฟเปียกระยะทาง ๕ กิโลเมตร และจัดตั้งกลุ่มราษฎรอาสาสมัคร ๕๐๐ คน

- กรมส่งเสริมสหกรณ์ จัดอบรมกลุ่มผู้ใช้น้ำ ๑๓๐ คน

- สำนักงานจัดรูปที่ดินกลาง ติดตั้งระบบส่งน้ำแบบประหยัดในพื้นที่เกษตรกร ๖๔ ราย และระบบให้น้ำแบบประหยัดสำหรับแปลงศึกษาและฝึกอบรมในพื้นที่ของสถานีอาหารสัตว์สกลนคร

- กรมปศุสัตว์ ดำเนินการส่งเสริมการทำแปลงพืชอาหารสัตว์แบบประณีต พื้นที่ ๕๐ ไร่ แปลงศึกษา และฝึกอบรมการผลิตอาหารสัตว์ และส่งเสริมการผลิตอาหารแห้งจากวัตถุดิบในท้องถิ่น

- กรมส่งเสริมการเกษตร ดำเนินการสนับสนุนให้เกษตรกรปลูกพืชสวน และทำการเกษตรแบบผสมผสาน จำนวน ๑๖ ราย

- กรมประมง ส่งเสริมอาชีพการเลี้ยงปลาในบ่อ โดยสนับสนุนพันธุ์ปลา และจัดฝึกอบรมเกษตรกร จำนวน ๕๔ ราย

- กรมชลประทาน ดำเนินการขุดสระเก็บน้ำ ขนาด ๔,๗๖๘ ลูกบาศก์เมตร จำนวน ๑๐ แห่ง

ประโยชน์ของโครงการ :

๑. สามารถส่งน้ำเพื่อการเลี้ยงสัตว์ และการเกษตรให้แก่พื้นที่ของเกษตรกรที่ขาดแคลนน้ำ และสมาชิกผู้เลี้ยงโคนมของสหกรณ์โคนมวาริชภูมิ

๒. จัดหาน้ำสำหรับการอุปโภค-บริโภคให้แก่ราษฎรใน ๒ หมู่บ้าน คือ บ้านโคกตาดทอง จำนวน ๑๐๐ ครัวเรือน บ้านป่าโจด จำนวน ๓๐ ครัวเรือน ตลอดจนศูนย์พัฒนาเด็กเล็กของหมู่บ้าน

การติดตั้งระบบสปริงเกอร์ในแปลงพืชอาหารสัตว์แบบประปาเกษตร   จัดทำฝายชะลอความชุ่มชื้น (Check Dam) บริเวณอ่างเก็บน้ำห้วยน้ำหยาด

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๕  : ก่อสร้างฝายชะลอน้ำแบบผสมผสาน ๑๐๐ แห่ง จัดทำแนวกันไฟและกำจัดวัชพืชเชื้อไฟ ระยะทาง ๑๐ กิโลเมตร จัดทำป่าเปียกโดยปลูกกล้วยป่าเป็นแนวพื้นที่ ๑๐ ไร่ ปลูกป่าเพื่อปรับปรุงระบบนิเวศต้นน้ำ ๑๐๐ ไร่ ปลูกป่าหวายเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำโดยปลูกในที่เสื่อมโทรมและล่อแหลมต่อการบุกรุกทำลาย ๑๐๐ ไร่ 

ประโยชน์ของโครงการ : ทำให้พื้นที่ป่าต้นน้ำลำธารที่เสื่อมโทรมได้รับการฟื้นฟูและมีความอุดมสมบูรณ์เพิ่มขึ้น และทำให้ราษฎร ๑๗๘ ครัวเรือน สามารถใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำซับ ที่ได้จากผืนป่าโดยต่อน้ำเป็นระบบท่อส่งน้ำไปใช้สำหรับการอุปโภคบริโภคในครัวเรือน 

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๖  : ดำเนินการก่อสร้างฝายต้นน้ำแบบผสมผสาน ๕๐ แห่ง จัดทำแนวกันไฟ ระยะทาง ๑๐ กิโลเมตร จัดทำป่าเปียก ๑๐ ไร่ ปลูกป่า ๓ อย่าง ประโยชน์ ๔ อย่าง ๕๐ ไร่ปลูกหวายเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ ๕๐ ไร่ และเพาะชำกล้าไม้เพื่อแจกจ่ายราษฎร ๕๐,๐๐๐ กล้าเริ่มดำเนินการเมื่อเดือนกรกฎาคม ๒๕๕๖ ขณะนี้ดำเนินการแล้วเสร็จ 

ประโยชน์ของโครงการ : ทำให้พื้นที่ป่าต้นน้ำลำธารได้รับการบำรุงรักษา ต้นไม้เจริญเติบโตได้ดี ช่วยเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน และลดการกัดเซาะพังทลายของดิน ส่งผลให้อ่างเก็บน้ำห้วยน้ำหยาดมีน้ำเก็บกักได้ตามศักยภาพ 

ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อม