โครงการ แก้ไขปัญหาดินเค็มด้วยระบบน้ำชลประทานในพื้นที่จังหวัดสกลนคร

ตำบล ม่วง อำเภอ บ้านม่วง จังหวัด สกลนคร

ที่มาของการต่อยอดโครงการ :

๑. เมื่อวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๔๑ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎร ณ ศูนย์ศิลปาชีพบ้านจาร อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร ทรงทราบเกี่ยวกับความเดือดร้อนของราษฎรที่ได้รับผลกระทบจากการทำนาเกลือสินเธาว์ในเขตอำเภอบ้านม่วงและอำเภอวานรนิวาส จึงมีพระราชดำริให้พิจารณาช่วยเหลือราษฎรที่ได้รับผลกระทบจากการทำนาเกลือทั้ง ๙ หมู่บ้าน ในเขตอำเภอบ้านม่วงและอำเภอวานรนิวาส โดยให้ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องแก้ไขปัญหาโดยเร่งด่วน

๒. เมื่อวันที่ ๒๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๑ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มีพระราชดำริเพิ่มเติมให้พิจารณาช่วยเหลือราษฎร ๙ หมู่บ้าน ที่ได้รับความเดือดร้อนจากปัญหาดินเค็ม และอัญเชิญกระแสพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ให้กรมชลประทาน พิจารณาดำเนินการแก้ไขปัญหาน้ำเค็มและดินเค็มที่เกิดจากการทำนาเกลือสินเธาว์ เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่ทำนาข้าวในเขตจังหวัดสกลนคร

๓. เมื่อวันที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ นางประเพ็ญ ปลัดกอง กำนันตำบลม่วง นายศูนย์ทอง สมใจ กำนันตำบลหนองกวั่ง และนายจำปา สุวรรณไตร สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบลม่วงได้ร่วมกันกราบบังคมทูลถวายรายงานเกี่ยวกับโครงการแก้ไขปัญหาดินเค็มในเขตจังหวัดสกลนคร และขอพระราชทานพระมหากรุณาธิคุณ ขอให้ก่อสร้างฝายกั้นน้ำห้วยบ่อแดง

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๔๒  :

๑. แผนงานพัฒนาแหล่งน้ำ ดำเนินการขุดลอกแหล่งน้ำสาธารณลำห้วยบ่อแดง ความยาว ๑๐.๗๐๐ กม. ขนาดกว้าง ๑๒ ม. ปริมาตรดินขุดลอก ๕๑๐,๐๐๐ ลบ.ม. เพื่อขนย้ายคราบเกลือที่สะสมอยู่บนดิน และทำการล้างดินในลำห้วยเพื่อให้เกลือเจือจาง และราษฎรสามารถนำน้ำในลำห้วยไปใช้ในการเกษตรได้ ปัจจุบันดำเนินการแล้วเสร็จ

๒. แผนงานพัฒนาที่ดิน ดำเนินการจำแนกดินและวางแผนการใช้ที่ดินทั้งโครงการฯ โดยการออกแบบเป็นพื้นที่นำร่อง และส่งเสริมการปรับปรุงบำรุงดินโดยใช้ปุ๋ยพืชสด

๓. แผนการลดผลกระทบจากเกลือที่เก็บกักไว้ เนื่องจากในช่วงฤดูการผลิตราษฎรผลิตเกลือไว้จำนวนมาก (ประมาณ ๓๐,๐๐๐ ตัน) และเก็บไว้ในที่ดินของตนเอง โดยทางจังหวัดสกลนครร่วมกับกองทัพภาคที่ ๒ และส่วนราชการที่เกี่ยวข้องได้พยายามแนะนำส่งเสริมให้ราษฎรหาที่จัดเก็บให้ถูกต้อง รวมทั้งประสานขอความร่วมมือกับผู้ซื้อให้รับดำเนินการจัดซื้อและขนย้ายเกลือออกจากพื้นที่ก่อนที่ฝนจะตกลงมา ทั้งนี้ ราษฎรได้ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี

ประโยชน์ของโครงการ :

๑. ทำให้ราษฎร จำนวน ๙ หมู่บ้าน ๑,๓๔๗ ครัวเรือน มีน้ำดีสำหรับการเกษตรกรรม และใช้อุปโภค บริโภค รวมพื้นที่รับประโยชน์ประมาณ ๑,๒๐๐ ไร่

๒. ช่วยลดปัญหาดินเค็ม ปรับปรุงดินและสภาพแวดล้อมให้ดีขึ้น ตลอดจนสามารถใช้ประโยชน์จากดิน และน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพรวมทั้งลดความขัดแย้งระหว่างชุมชน

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๔๓  :

๑. กรมพัฒนาที่ดิน ดำเนินการสำรวจจำแนกดินและวางแผนการใช้ที่ดินในพื้นที่ ๑๐,๐๐๕ ไร่ ก่อสร้างคันคูและคลองระบายน้ำ เพื่อกั้นน้ำเค็มไม่ให้ไหลลงสู่ลำน้ำธรรมชาติ ปรับปรุงบำรุงดิน โดยการปลูกโสนอัฟริกันเพื่อช่วยปรับสภาพดิน ขุดบ่อเลี้ยงปลา และสนับสนุนการเลี้ยงเป็ดเทศ ให้ราษฎร จำนวน ๙ ราย ฟื้นฟูนาข้าวที่ได้รับผลกระทบ ๓๕๔ ไร่ และปรับปรุงพื้นที่เพื่อการทำนาและปรับปรุงบำรุงดินให้สามารถปลูกพืชได้

๒. กรมชลประทาน ดำเนินการขุดลอกลำห้วยบ่อแดง ยาว ๑๖.๖๗๓ กิโลเมตร กว้าง ๑๒ เมตร และก่อสร้างฝายน้ำล้น เพื่อระบายน้ำไปช่วยเหลือพื้นที่การเกษตร จำนวน ๑๕,๐๐๐ ไร่ ในเขตตำบลม่วง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร ซึ่งอยู่ทางตอนล่างของพื้นที่นาเกลือ

ประโยชน์ของโครงการ : ราษฎร จำนวน ๙ หมู่บ้าน ๑,๕๖๐ ครัวเรือน ๘,๔๑๖ คน ของตำบลม่วง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร สามารถทำการเกษตร เลี้ยงปลา เลี้ยงสัตว์ และอุปโภค-บริโภคตลอดปี 

  แปลงสาธิตการปลูกข้าวในพื้นที่ดินเค็ม   ฝายน้ำล้นห้วยบ่อแดง กักเก็บน้ำและระบายน้ำไปช่วยเหลือพื้นที่ การเกษตรจำนวน ๑๕ ไร่ ในเขตตำบลม่วง ที่ได้รับผลกระทบจากการทำนาเกลือสินเธาว์

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๔๖ : (งานพัฒนาลำห้วยบ่อแดง ลำห้วยซาง)

กรมชลประทานได้ก่อสร้างฝายคอนกรีตสูง ๓.๕๐ เมตร ยาว ๔๐ เมตร พร้อมทั้งก่อสร้างสะพาน คสล. ข้ามฝาย และประตูระบายทราย กว้าง ๑ เมตร สูง ๑ เมตร บริเวณบ้านจารหมู่ที่ ๕ ตำบลม่วง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร

ประโยชน์ของโครงการ : ราษฎรบ้านจาร หมู่ที่ ๕ ตำบลม่วง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร จำนวน ๓ หมู่บ้าน ๙๓๕ ครัวเรือน ๕,๗๐๐ คน มีน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภค อย่างเพียงพอและสามารถส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกได้ ๓,๘๐๐ ไร่ 

ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาด้านแหล่งน้ำ