โครงการ พัฒนาพื้นที่บริเวณหนองอึ่ง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ยโสธร ตำบล ค้อเหนือ อำเภอ เมืองยโสธร จังหวัด ยโสธร

ที่มาของการต่อยอดโครงการ :

เมื่อวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๓ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรบ้านคำน้ำสร้าง ตำบลค้อเหนือ อำเภอเมืองยโสธร จังหวัดยโสธร ซึ่งได้รับผลกระทบจากน้ำท่วม ในการนี้ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้พระราชทานพระราชดำริให้หน่วยงานราชการต่าง ๆ พิจารณาช่วยเหลือเรื่องปากท้องของราษฎรในพื้นที่ซึ่งเป็นหมู่บ้านยากจน

ในวันเดียวกันนี้ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรสภาพบริเวณหนองอึ่ง ในพื้นที่บ้านท่าเยี่ยม ตำบลค้อเหนือ และมีพระราชดำริเกี่ยวกับการพัฒนาและปรับปรุงพื้นที่เพื่อช่วยเหลือราษฎรดังนี้

๑. ให้ปรับปรุงขุดลอกหนองอึ่ง เพื่อให้เป็นแหล่งน้ำสำหรับทำการเกษตรและแหล่งเพาะพันธุ์ปลา

๒. ให้พัฒนาและปรับปรุงพื้นที่และสภาพดินโดยรอบหนองอึ่ง ปลูกหญ้าแฝก และต้นไม้เพื่อป้องกันการชะล้างหน้าดิน

๓. ให้ฟื้นฟูสภาพป่าโดยรวม เพื่อให้คนกับป่าอยู่อย่างเกื้อกูลกัน

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๔๕  :

๑. ปรับปรุงขุดลอกหนองอึ่งและแหล่งน้ำบริเวณโดยรอบ ดำเนินการขุดลอกหนองน้ำเสร็จเรียบร้อยแล้วมีปริมาณเก็บกักน้ำได้ ๖๔๐,๕๓๐ ลูกบาศก์เมตร

๒. การพัฒนาและปรับปรุงดิน ปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการชะล้างและพังทลายของดินบริเวณขอบหนองอึ่งและสาธิตการทำปุ๋ยหมัก จำนวน ๗ ตันใน ๗ หมู่บ้าน หมู่บ้านละ ๑ ตัน สาธิตการใช้ปุ๋ยพืชสด รวม ๓๐ ไร่ ส่งเสริมการใช้ปุ๋ยพืชสด จำนวน ๕๐ ไร่

๓. การพัฒนาป่าไม้และป่าชุมชน ทำแปลงสาธิตอาหารชุมชนพื้นที่ ๑๖ ไร่ โดยปลูกหวายดง ไผ่ และพันธุ์ไม้ท้องถิ่น เพาะชำกล้าไม้ ๑๐๐,๐๐๐ ต้น จำนวน ๓๐ ชนิด แจกจ่ายให้ราษฎรในพื้นที่ปลูกซ่อมบำรุงป่าเดิม จำนวน ๓๘๐ ไร่ โดยปลูกต้นไม้ตามแนวเขตป่าชุมชน จัดทำธนาคารอาหารชุมชนในโรงเรียน

ประโยชน์ของโครงการ : ราษฎร จำนวน ๖ หมู่บ้าน ๖๙๓ ครัวเรือน ประชากร ๓,๔๙๓ คน มีน้ำใช้เพื่อการเกษตร และอุปโภค-บริโภค และยังสนับสนุนพื้นที่การเกษตรได้อีกประมาณ ๕๘๑ ไร่ 

ขุดลอกหนองอึ่ง ซึ่งสามารถกักเก็บน้ำได้ประมาณ ๖๔๐,๕๓๐ ลูกบาศก์เมตรและปลูกหญ้าแฝกตามแนวคันดินเพื่อป้องกันการพลังทลายของหน้าดินโดยรอบ

จัดทำปุ๋ยหมักเพื่อนำไปใช้ในการปลูกป่าชุมชน   ราษฎรร่วมกันบำรุงป่าชุมชน

การเก็บหาผลผลิตจากป่าดงมัน “เห็ดโคนใหญ่”  ผลผลิตจากป่าดงมัน “เห็ดโคนใหญ่”

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๓  :

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินงานสนองพระราชดำริ มาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๔ จนถึงปัจจุบัน เพื่อช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณหนองอึ่ง ตำบลค้อเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดยโสธร โดยได้ทำการพัฒนาในด้านต่างๆ แล้ว คือ ปรับปรุงและขุดลอกหนองอึ่งให้สามารถกักเก็บน้ำได้ประมาณ ๖๔๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร ส่งเสริมการปลูกต้นไม้เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าโดยรอบหนองอึ่งและ ๗ หมู่บ้าน รวมพื้นที่ประมาณ ๓,๐๐๐ ไร่ พัฒนาและปรับปรุงสภาพดินโดยปลูกหญ้าแฝก รวมทั้งพัฒนาและส่งเสริมอาชีพด้านต่างๆ และมีศูนย์เรียนรู้ ได้แก่

๑. การพัฒนาด้านส่งเสริมอาชีพ

เมื่อสภาพป่าไม้สมบูรณ์มากขึ้นและมีผลผลิตจากป่า เช่น เห็ดโคนเป็นจำนวนมาก จึงมีการส่งเสริมการแปรรูปอาหารจากป่าชุมชน การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์อาหารจากป่าชุมชน ได้แก่ การแปรรูปเห็ดโคนและไข่มดแดงในน้ำเกลือโดยบรรจุขวดแก้วและกระป๋อง และฝึกอบรมหลักสูตรจัดตั้งและบริการจัดการกลุ่มอาชีพเพื่อเสริมสร้างศักยภาพการพัฒนาระบบสหกรณ์ ส่งเสริมกลุ่มอาชีพด้านประมงและฝึกอบรมพัฒนาทักษะการทอผ้า ทำให้ราษฎรมีทางเลือกในการประกอบอาชีพมากขึ้น

๒. การพัฒนาด้านการเกษตร

จัดตั้งศูนย์เรียนรู้และส่งเสริมอาชีพด้านการเกษตร โดยมีแปลงสาธิตวนเกษตร และส่งเสริมให้ราษฎรทำการเกษตรในรูปแบบต่างๆ พร้อมทั้งจัดฝึกอบรมให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจเข้ามาศึกษาดูงานและสามารถนำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่ของตนเอง

๓. การพัฒนาด้านป่าไม้

ส่งเสริมและพัฒนาฟื้นฟูป่าไม้ และรณรงค์ประชาสัมพันธ์ให้คนอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างยั่งยืน และมีจิตสำนึกรักและหวงแหนทรัพยากรป่าไม้ในชุมชน

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๔ :

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันดำเนินงานสนองพระราชดำริมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่บริเวณหนองอึ่ง ซึ่งได้รับผลกระทบด้านการประกอบอาชีพ เนื่องจากน้ำจากแม่น้ำชีไหลหลากเข้าท่วมพื้นที่เพาะปลูกเป็นประจำเกือบทุกปี โดยในปี ๒๕๕๔ มีผลการดำเนินงานดังนี้

๑. การพัฒนาด้านอาชีพ

สาธิต ฝึกอบรม และส่งเสริมการทำเกษตรแบบผสมผสาน การปรับปรุง บำรุงดิน และระบบวนเกษตรให้กับกลุ่มเกษตรกร โดยเน้นการทำเกษตรที่สอดคล้องกับสภาพพื้นที่ ลดการใช้สารเคมี และให้ความสำคัญกับทรัพยากรธรรมชาติ นอกจากนี้ ยังได้ขยายระบบกระจายน้ำเพิ่มเติมให้พื้นที่เพาะปลูก ส่งเสริมการผลิตงานศิลปาชีพ รวมทั้งให้ความรู้และส่งเสริมการประกอบอาชีพเกษตรกรรมอื่นนอกจากการเพาะปลูกที่ราษฎรสนใจเรียนรู้ ได้แก่ การเลี้ยงหมูพันธุ์ภูพาน และการเลี้ยงปลานิลในกระชัง

การฝึกอบรมให้ความรู้ด้านเกษตรกรรม   การสาธิตและส่งเสริมการเลี้ยงปลาในกระชัง

สำหรับการส่งเสริมการแปรรูปอาหารจากป่าชุมชนดงมันพื้นที่ ๓,๐๐๖ ไร่ ภายใต้ตราสินค้า “วนาทิพย์” นั้น ปัจจุบันกระบวนการผลิตและการจำหน่ายเริ่มอยู่ตัวแล้ว และสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในระดับหนึ่ง โดยกลุ่มเกษตรกรมีรายรับจากการจำหน่ายสินค้าประมาณ ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาทต่อปี และทำให้เกิดการสร้างงานสร้างรายได้ในชุมชน ปีละกว่า ๓๐๐,๐๐๐ บาท ทั้งนี้ ในปี ๒๕๕๔ ได้ดำเนินการพัฒนามาตรฐานการผลิตโดยปรับปรุงคุณภาพน้ำที่ใช้ในกระบวนการแปรรูป ด้วยชุดกรองน้ำระบบ Reverse Osmosis (R.O.)

กลุ่มเกษตรกรกำลังทำความสะอาดเห็ดที่เก็บจากป่าชุมชนในพื้นที่โครงการ ก่อนนำไปแปรรูป   ชุดกรองน้ำระบบ R.O. ซึ่งช่วยปรับปรุงคุณภาพน้ำที่ใช้ในกระบวนการแปรรูปอาหารจากป่าชุมชน

๒. การพัฒนาด้านป่าไม้

ดำเนินการเพาะชำกล้าไม้มีค่า เช่น พะยอม แดง รวมทั้งไม้ผล และ ไม้เชื้อเพลิง จำนวน ๔๐,๐๐๐ กล้า เพื่อปลูกฟื้นฟูสภาพป่าและแจกจ่ายให้ราษฎร ปลูกป่า ๓ อย่าง ประโยชน์ ๔ อย่าง จำนวน ๑๐๐ ไร่ ปรับปรุงแปลงสาธิตวนเกษตร พื้นที่ ๒๐ ไร่ ศึกษาและพัฒนาเทคนิคการปลูกเชื้อเห็ดไมคอร์ไรซ่าในกล้าไม้และสวนป่า เพื่อเพิ่มผลผลิตเห็ดป่า รวมทั้งฝึกอบรมเยาวชนอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า

การพัฒนาเทคนิคการปลูกเชื้อเห็ดไมคอร์ไรซาในกล้าไม้วงศ์ยางและสวนป่าและสัตว์ป่า   กิจกรรมฝึกอบรมเยาวชนอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้

๓. การพัฒนาพื้นที่ และบริหารงานโครงการ

ดำเนินการพัฒนาระบบการจัดการน้ำหนองอึ่ง โดยซ่อมแซมประตูกักเก็บน้ำ และสร้างบ้านพักชั่วคราวพนักงานควบคุมการเปิด-ปิดน้ำ รวมทั้งปรับปรุงภูมิทัศน์บริเวณหนองอึ่งเพื่อให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ซึ่งนอกจากจะเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจของราษฎรในบริเวณดังกล่าวแล้ว ยังช่วยดึงดูดราษฎรนอกพื้นที่เข้ามาศึกษาดูงานในพื้นที่โครงการมากขึ้น นอกจากนี้ ยังได้เตรียมความพร้อมชุมชนโดยทบทวนและปรับปรุงแผนชุมชน ๗ หมู่บ้าน ให้สอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาของโครงการ ทั้งนี้ เพื่อให้ราษฎรมีส่วนร่วมในการพัฒนาพื้นที่ร่วมกับส่วนราชการมากขึ้น

การตรวจเยี่ยมโครงการฯ ขององคมนตรี

เมื่อวันที่ ๔ สิงหาคม ๒๕๕๔ นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี ได้เดินทางไปตรวจเยี่ยมติดตามความก้าวหน้าการดำเนินงานโครงการ ฯ ตลอดจนให้กำลังใจแก่เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานและพบปะเยี่ยมเยียนประชาชน ในการนี้ องคมนตรีได้ขอให้ทุกหน่วยงานดำเนินกิจกรรมร่วมกับท้องถิ่นและชุมชน เพื่อให้การดำเนินงานประสบผลสำเร็จอย่างยั่งยืน

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๕  :

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ทำงานร่วมกันอย่างบูรณาการโดยมีจุดหมายเพื่ออนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญในพื้นที่ คือ ป่าชุมชนดงมัน และหนองอึ่ง ให้เป็นแหล่งอาหารและเป็นต้นทุนการพัฒนาพื้นที่อย่างยั่งยืนของชุมชนที่อยู่โดยรอบ ๗ หมู่บ้าน รวมทั้งดำเนินการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพเพื่อให้ราษฎรมีรายได้เพิ่มขึ้น โดยในปี ๒๕๕๕ มีผลการดำเนินงาน ดังนี้

๑. การพัฒนาพื้นที่ และบริหารงานโครงการ

วางแผนพัฒนาระบบชลประทานเพื่อเพิ่มปริมาณน้ำให้ราษฎรใช้เพาะปลูกในฤดูแล้ง โดยการเชื่อมต่อคลองส่งน้ำหนองอึ่งกับคลองส่งน้ำของสถานีสูบน้ำบ้านแจ้งน้อย พร้อมก่อสร้างอาคารบังคับน้ำ ระยะทางประมาณ ๔๐๐ เมตร นอกจากนี้ยังจะดำเนินการปรับสภาพพื้นที่บริเวณรอบหนองอึ่งด้วยการก่อสร้างคันดินพร้อมเสริมผิวลูกรัง และก่อสร้างทางลำลองระยะทางรวมประมาณ ๒,๒๐๐ เมตร เพื่อเป็นคันกั้นดินกัดเซาะไหลลงแหล่งน้ำและใช้เป็นเส้นทางสัญจร โดยแผนงานทั้งหมดจะเริ่มดำเนินการหลังจากราษฎรเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว

ในด้านอาคารสถานที่ ได้ปรับปรุงห้องประชุมและห้องฝึกอบรมภายในอาคารที่ทำการโครงการเพื่อใช้เป็นสถานที่บรรยายสรุปและรองรับผู้เข้ามาศึกษาดูงานด้านการอนุรักษ์และท่องเที่ยวเชิงนิเวศ รวมทั้งใช้เป็นอาคารอำนวยการและประสานงาน

บริเวณหนองอึ่งที่จะดำเนินการก่อสร้างคันดิน และเชื่อมต่อคลองส่งน้ำ   งานปรับปรุงห้องประชุมและห้องฝึกอบรม

๒. การพัฒนาด้านป่าไม้

ดำเนินการปรับปรุงระบบสูบน้ำด้วยไฟฟ้าจากแม่น้ำชี โดยติดตั้งเครื่องสูบน้ำขนาด ๑๕ แรงม้า จำนวน ๒ เครื่อง และก่อสร้างบ่อพักน้ำ จำนวน ๑ แห่ง เพื่อจัดหาน้ำเพิ่มเติมสนับสนุนกิจกรรมพัฒนาป่าไม้ แปลงสาธิตวนเกษตร ธนาคารอาหารชุมชน และส่งน้ำให้แปลงเกษตรผสมผสานของราษฎรที่อยู่นอกเขตชลประทาน นอกจากนี้ ยังดำเนินการปลูกป่า ๓ อย่าง ประโยชน์ ๔ อย่าง เพิ่มเติมจำนวน ๕๐ ไร่ ศึกษาและพัฒนาเทคนิคการปลูกเชื้อเห็ดไมคอร์ไรซาในไม้วงศ์ยาง เพาะชำกล้าไผ่และกล้าไม้มีค่าเพื่อปลูกเสริมป่าและแจกจ่ายให้แก่ราษฎร รวมทั้งจัดกิจกรรมและจัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมระหว่างส่วนราชการและราษฎรในชุมชนโดยรอบ

งานติดตั้งระบบสูบน้ำด้วยไฟฟ้าเพื่อจัดหาน้ำสนับสนุนกิจกรรมด้านป่าไม้ไม้วงศ์ยาง   กิจกรรมพัฒนาเทคนิคการปลูกเชื้อไมคอร์ไรซาใน เพื่อผลิตเห็ดป่า

เพาะกล้าไผ่และกล้าไม้มีค่า   กิจกรรมค่ายเยาวชนและจัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์

๓. การพัฒนาด้านอาชีพ

ดำเนินการสาธิต ฝึกอบรมและสนับสนุนปัจจัยการผลิตเพื่อพัฒนาอาชีพทางเลือกให้แก่ราษฎรซึ่งจะเป็นแหล่งรายได้เสริมในครัวเรือน ประกอบด้วย การเลี้ยงสัตว์น้ำ การเลี้ยงโคเนื้อ การปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและศิลปาชีพ กลุ่มอาชีพปลาร้าบองสมุนไพรและการเลี้ยงไก่ดำภูพาน นอกจากนี้ ยังได้สนับสนุนกลุ่มอาชีพแปรรูปผลิตภัณฑ์อาหารจากป่า “วนาทิพย์” โดยก่อสร้างโรงเก็บผลิตภัณฑ์ทดแทนอาคารชั่วคราวเดิมที่ทรุดโทรม

งานปรับปรุงโรงเก็บผลิตภัณฑ์อาหารจากป่าแปรรูป ซึ่งจะดำเนินการแล้วเสร็จในเดือนมกราคม ๒๕๕๖ฝึกอบรมสมาชิกศิลปาชีพ

ในปี ๒๕๕๕โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณหนองอึ่งฯ ได้ร่วมในการจัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วยการร่วมจัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ

๑) ร่วมจำหน่ายผลิตภัณฑ์ในงานนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติ “๘๔ พรรษา ประโยชน์สุขสู่ปวงประชา” ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ระหว่างวันที่ ๘ - ๑๒ มีนาคม ๒๕๕๕

๒) กิจกรรม “สื่ออาสา สืบสานพระราชดำริ” เมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๕๕โดยมีสื่อมวลชนสาขาต่างๆ เข้าร่วมประมาณ ๖๐ คน

แนวทางการดำเนินงานต่อไป

๑. จะเน้นการขยายผลไปสู่ราษฎร โดยสร้างการมีส่วนร่วมด้านการอนุรักษ์และจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ระหว่างหน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และราษฎร

๒. เพิ่มการพัฒนาและส่งเสริมด้านอาชีพให้กับราษฎรในพื้นที่

๓. จะมีการจัดทำแผนแม่บทของโครงการเพื่อให้การทำงานร่วมกันระหว่างทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องมีความชัดเจนและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน

ผลการดำเนินงาน ปี ๒๕๕๖ :

คณะทำงานโครงการฯ ซึ่งมีจังหวัดยโสธรเป็นหน่วยงานหลักได้ประสานการดำเนินงานโครงการโดยมีเป้าหมายสำคัญคือการอนุรักษ์และพัฒนาป่าชุมชนดงมัน พื้นที่ ๓,๐๐๖ ไร่ และแหล่งน้ำสาธารณประโยชน์หนองอึ่ง ให้เป็นแหล่งอาหารและเป็นต้นทุนการพัฒนาชุมชนที่อยู่โดยรอบ ๗ หมู่บ้าน ควบคู่ไปกับการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพให้แก่ราษฎร โดยในปีงบประมาณ ๒๕๕๖ มีผลการดำเนินงาน ดังนี้

๑. ด้านการพัฒนาพื้นที่และบริหารโครงการ

ดำเนินการจัดทำป้ายแสดงแผนผังบริเวณโครงการ จัดซื้อวัสดุอุปกรณ์สำนักงาน จัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ และจัดประชุมจัดทำแผนแม่บทโครงการปี ๒๕๕๗-๒๕๖๐ เพื่อเป็นกรอบแนวทางการปฏิบัติงานร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

นอกจากนี้ ยังมีแผนก่อสร้างบ่อพักน้ำพร้อมระบบกระจายน้ำในบริเวณแปลงเกษตรของราษฎรใกล้กับหนองอึ่ง เพื่อสนับสนุนการปลูกพืชและกิจกรรมสาธิต ด้านอาชีพที่จะดำเนินการในระยะต่อไป

การประชุมจัดทำแผนงานโครงการ   การจัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ

๒. ด้านการพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ

จัดทำแปลงสาธิตพืชอาหารพื้นล่าง ป้ายสื่อความหมายทางธรรมชาติเรื่องป่าชุมชนดงมันเพื่อรองรับการศึกษาดูงานของบุคคลคณะต่างๆ เพาะชำกล้าไม้มีค่า ๓๐,๐๐๐ กล้า และกล้าไม้พะยูง ๒๕,๐๐๐ กล้า เพื่อปลูกเสริมป่าและแจกจ่ายราษฎร เพาะเลี้ยงอึ่งอ่าง ๑๐๐,๐๐๐ ตัว สำหรับปล่อยลงสู่หนองอึ่งเพื่อฟื้นฟูระบบนิเวศและเป็นแหล่งอาหารของราษฎร และจัดกลุ่มราษฎรอาสาสมัครออกลาดตระเวนพื้นที่ป่าและตั้งจุดสกัดป้องกันการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า

๓. ด้านการพัฒนาอาชีพ

จัดทำแปลงปลูกต้นแม่พันธุ์ไม้ผลพันธุ์ดีเพื่อขยายผลสู่เกษตรกร ส่งเสริมฟาร์มสาธิตด้านการเลี้ยงโค สุกร ไก่ไข่ และเป็ดไข่ ในพื้นที่เกษตรกรผู้นำ ๗ หมู่บ้าน และก่อสร้างบ่อคอนกรีตเพาะพันธุ์ปลา ๕ บ่อ เพื่อเป็นแหล่งศึกษาดูงานและให้บริการด้านประมงแก่เกษตรกรที่สนใจ นอกจากนี้ยังจัดฝึกอบรมเพิ่มทักษะการทอผ้าไหมให้แก่สมาชิกโครงการส่งเสริมศิลปาชีพ ๔๐ ราย ฝึกอบรมและสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ในการผลิตน้ำยาอเนกประสงค์ การทอเสื่อกก และการสานตะกร้าพลาสติก ให้แก่ราษฎรรวม ๖๐ ครัวเรือน เพื่อเป็นอาชีพเสริมและลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน และสนับสนุนวัสดุให้แก่กลุ่มเกษตรกรผลิตภัณฑ์อาหารจากป่าแปรรูป “วนาทิพย์” รวมทั้งให้บริการตรวจสอบคุณภาพอาหารแปรรูป

การฝึกอบรมเพิ่มทักษะด้านอาชีพ   บ่อคอนกรีตเพาะพันธุ์ปลาบริเวณหนองอึ่ง

โรงงานแปรรูปอาหารจากป่า “วนาทิพย์” ซึ่งดำเนินการโดยกลุ่มเกษตรกร

การร่วมจัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ

ร่วมในงานนิทรรศการ “โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร” ซึ่งจัดโดยกองบัญชาการกองทัพไทย ร่วมกับสำนักงาน กปร. และหน่วยงานต่างๆ ณ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติ ฯ ถนนแจ้งวัฒนะ เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร ในระหว่างวันที่ ๑๓-๒๐ กรกฎาคม ๒๕๕๖

แนวทางการดำเนินงานต่อไป :

จะเพิ่มกิจกรรมด้านการพัฒนาอาชีพให้กับราษฎรในพื้นที่โครงการ ๗ หมู่บ้าน โดยใช้แนวคิด “ยโสธรโมเดล” ที่เน้นความร่วมมือระหว่างหน่วยงานในจังหวัดและภาคประชาชน มาปรับใช้ในการดำเนินงาน โดยจังหวัดยโสธรได้มอบหมายให้สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดยโสธร เป็นหน่วยงานหลักในการประสานการดำเนินงาน นอกจากนี้ โครงการยังจะพัฒนาและบริหารจัดการพื้นที่ป่าชุมชนดงมัน จำนวน ๓,๐๐๖ ไร่ และแหล่งน้ำสาธารณประโยชน์หนองอึ่ง ซึ่งมีสภาพค่อนข้างอุดมสมบูรณ์ ให้เป็นแหล่งเรียนรู้เชิงนิเวศให้ผู้สนใจเดินทางไปศึกษาดูงาน

ผลการดำเนินงานปี ๒๕๕๙:

๑. ด้านการพัฒนาพื้นที่และบริหารโครงการ

ดำเนินการประสานงานหน่วยงานที่ร่วมกันปฏิบัติงานสนองพระราชดำริ จัดหาวัสดุอุปกรณ์สำหรับใช้ในงานอำนวยการและการให้บริการค่ายพักแรม ปรับปรุงอาคารสถานที่ เผยแพร่ประชาสัมพันธ์โครงการ จัดกิจกรรมปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติ และอำนวยความสะดวกให้กับผู้เดินทางมาศึกษาดูงาน และฝึกอบรมภายในพื้นที่โครงการ ซึ่งในปีงบประมาณ ๒๕๕๙ มีจำนวน ๔๖ คณะ ๒,๙๓๐ ราย

การประชุมคณะทำงานโครงการฯ   กิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ โดยการปลูกแฝกและปล่อยพันธุ์ปลาในบริเวณหนองอึ่ง

๒. ด้านการพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ

ดำเนินการจัดทำโครงการห้องเรียนธรรมชาติป่าชุมชนดงมัน ในพื้นที่ประมาณ ๒๐ ไร่ สำหรับเป็นแหล่งเรียนรู้ดูงานทางธรรมชาติและท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ศึกษาและพัฒนาเทคนิคการเพิ่มปริมาณของเห็ดป่าในป่าชุมชนดงมัน ปลูกไผ่เพื่อเป็นแนวกันชนและเป็นแหล่งอาหารของชุมชน จำนวน ๑๐,๐๐๐ ต้น เพาะชำกล้าไม้มีค่า จำนวน ๒๐,๐๐๐ กล้า เพาะกล้าไม้ป่าบุ่งป่าทาม จำนวน ๓๐,๐๐๐ กล้า ปลูกไม้เสริมป่าบุ่งป่าทาม จำนวน ๑๐,๐๐๐ ต้น จัดทำป้ายประชาสัมพันธ์ การป้องกันไฟป่าในพื้นที่โครงการ

ในด้านเครือข่ายการอนุรักษ์ ได้ดำเนินการส่งเสริมและพัฒนาเครือข่ายป่าไม้ ตามแนวพระราชดำริ ในพื้นที่เป้าหมาย ๑๕ หมู่บ้าน รวมทั้งฝึกทบทวนกลุ่มราษฎรอาสาสมัครพิทักษ์ป่า (รสทป.) จำนวน ๒๐๐ ราย และพัฒนาเครือข่ายเยาวชนตามแนวพระราชดำริครูป่าไม้ ในกลุ่มเยาวชน โดยมีโรงเรียนเข้าร่วมกิจกรรม ๖ แห่ง

กิจกรรมฝึกทบทวน รสทป.   งานเพาะพันธุ์ไม้มีค่า และศึกษาเทคนิคการเพิ่มปริมาณของเห็ดป่าในป่าชุมชนดงมัน

ค่ายเยาวชนรักษ์พงไพร   โครงการห้องเรียรธรรมชาติป่าชุมชนดงมันพื้นที่ 20 ไร่ ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการ

๓. ด้านการพัฒนาอาชีพ

ส่งเสริมและสนับสนุนปัจจัยการผลิตด้านการเลี้ยงไก่ไข่ เลี้ยงสุกร และการเพาะปลูก ให้แก่กลุ่มราษฎรในพื้นที่นำร่อง บ้านแจ้งน้อยหมู่ ๑๒ และบ้านคำน้ำสร้าง หมู่ ๑๑, ๑๕ ตำบลค้อเหนือ ส่งเสริมการผลิตปุ๋ยชีวภาพให้แก่ราษฎรตำบลค้อเหนือ จำนวน ๕ หมู่บ้าน ส่งเสริมการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม ส่งเสริมกิจกรรมตามโครงการประมงโรงเรียน ผลิตพันธุ์ปลาปล่อยลงในหนองอึ่งเพื่อเพิ่มทรัพยากรด้านการประมง จำนวน ๑๐๐,๐๐๐ ตัว และจัดทำโครงการศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชนในโรงเรียน จำนวน ๖ แห่ง โดยการจัดฝึกอบรมยุวเกษตรกร จำนวน ๑๐๐ คน พร้อมสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์และปัจจัยการผลิตด้านการเกษตรให้แก่โรงเรียน

นอกจากนี้ ยังได้จัดฝึกอบรมสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในโครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณหนองอึ่งฯ จำนวน ๖๐ ราย เพื่อรองรับมาตรฐานการผลิตอาหารแปรรูป (อย.) รวมทั้งพัฒนาและปรับปรุงมาตรฐานการผลิตอาหารแปรรูปของสหกรณ์ให้ได้มาตรฐาน GMP

งานปรับปรุงโรงเรียนและมอบปัจจัยการผลิตให้แก่กลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ไข่   กิจกรรมส่งเสริมการผลิตปุ๋ยชีวภาพ

๒. พื้นที่ป่าชุมชนดงมัน พื้นที่ ๓,๐๐๖ ไร่ ซึ่งเป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญของราษฎรตำบลค้อเหนือ ได้รับการฟื้นฟูดูแลอย่างต่อเนื่องและมีการใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม ตามแนวพระราชดำริคนอยู่กับป่าอย่างเกื้อกูลกัน

๓. มีการจัดตั้งศูนย์เรียนรู้ห้องเรียนธรรมชาติในพื้นที่ ๒๐ ไร่ ซึ่งจะช่วยเสริมประสิทธิภาพในการถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่โครงการไปสู่ประชาชนได้ดียิ่งขึ้น

๔. มีการสร้างเครือข่ายด้านอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติเพิ่มเติม จำนวน ๕๐๐ คน

๕. ให้บริการศึกษาดูงาน และฝึกอบรมให้ความรู้ด้านการอนุรักษ์และบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติ จำนวนประมาณ ๒,๙๓๐ คน

ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาแบบบูรณาการ และโครงการพัฒนาด้านอื่น ๆ